Erytrocyten
Erytrocyten worden gegeven ter bestrijding of voorkómen van symptomen van een tekort aan zuurstoftransporterende capaciteit van het bloed. De waarde van het Hb waarbij transfusie noodzakelijk wordt geacht, is sterk afhankelijk van leeftijd en bijkomende ziekte en wordt uiteindelijk bepaald door de behandelend arts.
Het standaardproduct voor erytrocytentransfusie is: erytrocyten in SAGM (Saline Adenine Glucose Mannitol; bewaarvloeistof): erytrocyten waaruit via filtratie de meeste leukocyten en trombocyten zijn verwijderd. Het volume van een eenheid ligt meestal tussen de 270 en 290 ml.
Voordelen voor leukocyt-gedepleteerde bloedproducten zijn:
- Preventie van koortsreacties
- Preventie van HLA immunisatie
- Preventie van overdracht van CMV
Gewassen erytrocyten
Het doel van wassen is de verwijdering van plasma-eiwitten. Er bestaan nog zeer weinig indicaties voor gewassen producten. Er wordt gewassen t.b.v. patiënten met een ernstige allergische reactie tegen plasma-eiwitten. Bij patiënten met IgA-deficiëntie met anti-IgA antistoffen, die in het verleden een ernstige anafylactische reactie hebben getoond, kunnen door transfusie van kleine hoeveelheden plasma levensgevaarlijke reacties optreden. Deze patiënten kunnen naast gewassen bloedproducten ook producten van IgA-deficiënte donoren ontvangen.
Bestraalde erytrocyten
Door middel van gammabestraling (25 Gy) worden de cellen in het bloed die tot deling in staat zijn (monocyten, lymfocyten) dermate beschadigd, dat deze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen. De Mixed Lymphocyte Culture (MLC) respons verdwijnt dan ook. Hierdoor wordt voorkomen dat zich bij patiënten die ernstig immuun gecompromitteerd zijn, een z.g. Graft-versus-Host reactie (GVHD) voordoet. Bestraling geeft enige schade aan (in het bijzonder oudere) erytrocyten waardoor de houdbaarheid kan veranderen.
|
Aanvragen bestraalde bloedproducten:
Aanvraagformulier bestraalde bloedproducten
Trombocyten
Dit product wordt in de hematologie/oncologie vaak profylactisch gebruikt tijdens behandeling met cytostatica. Het product wordt profylactisch gegeven bij een trombocytengetal kleiner dan 10 x 109/l (zie ook hoofdstuk Trombocytentransfusie). Daarnaast wordt het therapeutisch toegepast bij bloedingen t.g.v. trombocytopenie of trombocytopathie en om het verdunningseffect van de trombocyten op te vangen bij massale bloedingen (zie ook hoofdstuk Trombocytentransfusie). Trombocyten worden bij voorkeur ABO compatibel (trombocyten) toegediend en RhD compatibel indien het vrouwen betreft jonger dan 45 jaar. Mochten RhD compatibele trombocyten voor deze groep niet voorhanden zijn, dan dient profylactisch een ampul anti-D (375 IE) te worden toegediend, ter preventie van RhD immunisatie.
Voor patiënten met HLA-antistoffen en neonaten kunnen trombocyten van 1 donor, verkregen via aferese, worden geleverd (zg. aferese trombocyten). Voor patiënten met IgA-deficiëntie en ernstige allergische reacties kunnen gewassen trombocyten in overleg met Sanquin Bloedvoorziening worden aangevraagd.
Bestraalde trombocyten
De indicaties voor bestraling van trombocyten zijn dezelfde als voor bestraling van erytrocyten (zie Tabel 4.1).
Plasma
Het gebruik van plasma wordt beschreven in een apart hoofdstuk: Plasma transfusie
Parvo-geteste bloedproducten
Het Parvovirus B19, kortweg B19, is een enkelstrengs DNA-virus.
Bij kinderen staat een acute B19-infectie bekend als de “vijfde ziekte” (erythema infectiosum). Sporadisch kan B19, vooral bij volwassen vrouwen, gewrichtsklachten veroorzaken die langere tijd kunnen aanhouden. De meeste infecties met B19 verlopen dus mild. Bij sommige groepen patiënten kan B19 echter voor serieuze gezondheidsproblemen zorgen. Bij een B19-infectie van zwangere vrouwen die zelf geen beschermende antistoffen hebben, kan virustransmissie naar de foetus optreden. Het risico dat hierdoor schade aan de foetus ontstaat, is het grootst tijdens het eerste en vooral het tweede trimester van de zwangerschap en leidt tot een toename van de prenatale sterfte van 10% en, in 3% van de gevallen, tot hydrops foetalis. Grofweg één derde van de ongeborenen met hydrops foetalis geneest zonder interventie, eenderde overlijdt intra-uterien. In de resterende gevallen leidde interventie met intra-uteriene bloedtransfusie tot een overleving van meer dan 80% van de foetussen.
Een andere groep mensen bij wie B19 tot problemen kan leiden, zijn patiënten met hematologische afwijkingen zoals erfelijke sferocytose, thalassemie, sikkelcelanemie, erytrocytenafwijkingen als gevolg van enzymdeficiënties of auto-immuun hemolytische anemie. Bij patiënten met deze hematologische problematiek kan B19 een aplastische crisis tot gevolg hebben. Bij patiënten met een cellulaire immuun-deficiëntie, bijvoorbeeld door een infectie met HIV of ten gevolge van behandeling met immunosuppresiva na orgaantransplantatie, kan een infectie met B19 persisteren. Dit kan langdurige beenmergschade en aplasie veroorzaken, niet alleen van de rode bloedcellen, maar ook van andere celtypes.
Een bloedproduct krijgt pas het kenmerk “B19-veilig” als bij de donor in twee afzonderlijke bloedmonsters die minimaal 6 maanden uit elkaar liggen, IgG-antistoffen tegen B19 zijn aangetoond. IgG-antistoffen tegen B19 neutraliseren het virus en geven levenslange immuniteit. De kans op overdracht van B19 door bloedproducten van een donor met deze antistoffen is dan ook extreem klein.
PvB19-getest zijn de volgende producten beschikbaar: erytrocyten, trombocyten en plasma.
|
CMV veilig bloed
Hoewel de mogelijkheid bestaat om bloedproducten van CMV sero-negatieve donoren te bestellen, is de enige indicatie een intra-uteriene erytrocytentransfusie.
Door het toepassen van universele leukodepletie is de restkans dat er een actieve CMV wordt overgedragen via een bloedproduct < 1%.